Borsa düşer, yükselir. Peki nelerdir bu borsa? Pay senedi nasıl alınır, nasıl satılır? Endeks nelerdir? Teknik analiz, temel çözümleme nelerdir? Işte borsa ile alakalı bilmek istediklerinizi içeren, yeni yatırımcılar için klavuz niteliğinde bir yazı.Borsa kelimesi sözlük anlamıyla tüccarların ve özellikle sarraflarla değerli kâğıt ve tahvil alışverişiyle uğraşanlamış olurın alım satım ve değişim amacıyla devlet denetimi altında iş yapmış oldukları yere denir. Kısaca belli kurallara göre, istek edilen mallar için organize edilmiş piyasaya verilen addır. örneğin pay senedi gibi kıymetli evrakların alınıp satıldığı bölgelere menkul değer borsası denir. Yeni adıyla borsa istanbul(bist) eski adıyla da istanbul menkul kıymetler borsası (imkb) ismindan anlayacağımız üzere bir menkul değer borsasıdır.
Borsalarda alıcı ve satıcılar çoğu zaman komisyoncuların aracılık yapmasıyla yüz yüze gelirler. Bu karşılaşmada satıcının arzı ile alıcının talebi fiyatı belirler. Ve anlık olarak değişen arz talep dengesine nazaran fiyatlarda değişiklik gösterir. Her borsanın kendine özgü kuralları ve standartları olabilir. Hem de borsalarda bir düzenleyici denetleyici kurumlar olur.
Türkiye'de borsa istanbul, bir anonim şirket olarak kendi idare kurulunun aldığı kararlar ile yönetilir. Bununla beraber 6/12/2012 tarihindeki ve 6362 rakamlı kapital piyasası kanunu esasları çerçevesinde kapital piyasası kurulu tarafından denetlenir.
Borsa istanbul'un amacı nelerdir?
Borsa istanbul'un amacı, kendi esas sözleşmesinde şöyle belirtilmiştir:
"kanun hükümleri ve ilgili mevzuat çerçevesinde, sermaye piyasası araçlarının, kambiyo ve kıymetli madenler ile değerli taşların ve sermaye piyasası kurulunca uygun görülen diğer sözlegmelerin, belgelerin ve kıymetlerin özgür rekabet gartları altında rahat ve güvenli bir halde, şeffaf, etkin, rekabetçi, dürüst ve istikrarlı bir ortamda alınıp satılabilmesini sağlamak.
Bunlara ait alım-satım emirlerini sonuçlandıracak şekilde bir araya getirmek veya bu emirlerin bütünleşmesini kolaylaştırmak ve oluşan fiyatları tespit ve duyuru etmek üzere piyasalar, pazarlar, platformlar ve sistemler ile teşkilatlanmış öteki pazar yerleri kurmak, kurmak ve geliştirmek, bunları ve başka borsaları veyahut borsaların piyasalarını tedvir etmek ve/yada işletmektir."
Borsa istanbul, 15 mayıs 1995'ten bu yana istanbul, emirgan'da reşitpaşa mahallesi tuncay artun caddesi'nde faaliyetlerine devam etmektedir.
Borsa istanbul'da işlem saatleri ve seanslar
Borsa istanbul'da işlemler resmi çalışma günlerinde, haftanın 5 iş günü devam etmektedir. Günlük bazda işlem saatleri 09:15 ile 17:40 arasındadır.
Bu zaman arasında muamele saatleri iki seanstan oluşmaktadır. Açılış seansı işlemleri 09:15 ile 12:30 saatleri arasında, kapanış seansı işlemleri ise 14:00 ile 17:40 saatleri arasında yapılır.
Borsa istanbul'da bir gmeşhurk seans ve işlem saatleri şöyledir:
1. Seans (09:15-12:30)
Açılış seansı : 09:15-09:35
Buyruk toplama : 09:15-09:30
Açılış tutarlarının belirlenmesi ve açılış işlemleri : 09:30-09:35
Piyasa yapıcı-ilk kotasyon girişi: 09:30-09:34
Sistem-otomatik ilk kotasyon atama : 09:34-09:35
Sürekli müzayede (sm) ve piyasa yapıcılı sm yöntemi : 09:35-12:30
Tek fiyat seansı : 09:35-12:30
Buyruk toplama : 09:35-12:30
Tek fiyatın belirlenmesi : 12:30 (+)
2. Seans (14:00-17:40)
Açılış seansı: 14:00-14:15
Emir toplama: 14:00-14:10
Açılış tutarlarının belirlenmesi ve açılış işlemleri: 14:10-14:15
Piyasa yapıcı-ilk kotasyon girişi:14:10-14:14
Sistem-otomatik ilk kotasyon atama: 14:14-14:15
Sürekli müzayede (sm) ve piyasa yapıcılı sm yöntemi: 14:15-17:30
şimdilik borsa istanbul'da işlem gören şirket sayısı 568'dir. Borsa istanbul yönetimi tarafınca bu sayının artırılması için çalışmalar tam gaz sürmektedir.
Borsada işleyiş nasıldır?
Borsanın işleyişiyle alakalı en temel ve sürekli aynı kelimeleri duyduğunuz için klişe haline gelmiş bilgi; fiyatlar düşükken satın alıp, fiyatlar terfi ettiğinde satış yaparak kar elde etmektir. Borsa devamlı böyle işler. Değişen şeyler ise alıcılar, satıcılar ve fiyatlardır. Peki, siz böyle işleyen bir borsada nasıl para kazanırsınız?
En kolay şekilde bunu bir alışverişle söyleyelim: siz fiyatı indirim veya herhangi bir kampanya ile düşmüş ürünü 10 liradan aldınız. Bu ürünü internette yada başka bir yerde 15 liradan satışını yaptığınızı düşünelim. Aradaki 5 liralık ayrım sizin karınızdır. Işte borsada da aynı bu şekildedir. Ayrıca borsada bu alım ve satımı gerçekleştirmek için alıcı – satıcı aramanıza da gerek kalmamıştır. Bu işi sizin için aracı kurumunuz yapmaktadır.
Düşük fiyattan aldığınız bir pay senedi veya altını, fiyatı yükseldiği vakit satarsınız ve alım – satım arasındaki ayrım sizin karınızdır. Fiyatların ne vakit ve niçin düşmüş olduğunü bilmek ise yapmanız ihtiyaç duyulan en önemli araştırmadır.
Borsada fiyatlar ne vakit ve neden düşer?
Altın neden düşüyor veya dolar neden yükseliyor hiç düşündünüz mü? şayet bu konuda bilginiz var ise ve haberleri takip ediyorsanız, kesinlikle bir fikriniz vardır ve haberleri takip etmeye devam ettikçe fiyatların ne yönde değişeceğini de tahmin edebilirsiniz.
Borsada oluşan fiyatlar arz ve istek dediğimi iki faktöre dayalı olarak değişim göstermektedir. Talep azaldığı ve arzın fazla olduğundan petrol tutarlarının düştüğünü mutlaka duymuşsunuzdur. üretimin fazla olması ama aynı miktarda talebin olmaması sebebiyle petrol değer kaybediyor. Tam tersini düşünecek olursak; petrol üretiminin kısıtlı olduğu ve bütün sektörlerin can damarı olan petrole talebin fazla olduğu zaman ise petrol son aşama kıymet kazanacaktır.
Arz ve talepte meydana gelen değişimler borsada tutarların dalgalanmasına neden olacaktır. Arz ve talebin etkilendiği belli başlı faktörler de vardır. Kişi başı gelirin düşmesi veya yükselmesi, işsizlik nispetının artması veya azalması, ülkenin ekonomik efsunmesinde problemler, ürem oranları ve enflasyon benzer biçimde birçok niçin kişilerin alım gücünü etkileyeceği için arz ve talebin değişiklik göstermesine neden olacaktır. Sizler de bu verileri öğrenerek ve gelişmeleri takip ederek fiyatların gelecekte nasıl değişebileceği hakkında kolayca yorum yapabilirsiniz.
Borsada ne alınır, ne satılır?
Borsada işlem meydana getirilen yatırım vasıtaları denildiği vakit akla öncelikle pay senetleri gelir. Elbette tek yatırım aracı hisseler değildir; ticarete konu olan tüm değerli evrak ve mallardan tanımı yaparken bahsetmiştik. Dövizler, emtialar, pay senetleri, borsa endeksleri, tahvil, bono, türev araç denilen vadeli işlem ve opsiyon laflaşmeleri borsada muamele bulan yatırım vasıtalarıdır. Paranızın bütünüyle yalnızca altın veya tek bir pay senedi almak yerine; borsada muamele gören bu yatırım araçlarından bir portföy kurmak ise en doğru olandır.
Portföyünüzü kurmak için yatırım araçları ve özellikleri ile alakalı da malumat sahibi olmanız gerekiyor. Borsadan iyi mi bir kazanç elde etmek istediğinize bağlı olarak bu portföyü oluşturmalsıcaklıknız. örneğin emin, fazla dalgalanma göstermeden bir yatırım yapmak istiyorsanız, yüksek kazanç ve likiditeden vazgeçmelisiniz. Eğer yüksek kazanç elde etmek istiyorsanız da, yüksek oranda riski kabul etmeli ve riskleri nasıl minimuma indirebileceğinizi bilmelisiniz.
Borsada yatırımlar iyi mi gerçekleşir?
Belli bir birikiminiz var ve borsada değerlendirmek istiyorsunuz; fakat nereden başlamış olacağınızı bilemiyorsunuz. Birikim yapmak için belli bir çaba gösterdiniz ve bir anda kaybolup gitmesini istemezsiniz. Işte bu yüzden, borsada yatırım yapmak istiyorsanız, öncelikle borsada nasıl yatırım yapılır sorusunu sormalı ve bilgi – edinim kazanmalısınız.
Borsaya en iyi başlangıç, edineceğiniz bilgi ve deneyimle yapılabilir. Hiç tanımadığınız bir şehre gittiğiniz zaman kendinize ya bir klavuz tutarsınız ya da daha önceden bir inceleme yaparsınız. Aynı şekilde borsayı tarifıyorsanız, önceden bir araştırma yapmalı ve uzmanlardan malumat edinmelisiniz. Günümüzde internet yardımıyla de bunu kolayca yapmanız mümkündür.
Malumat ve muayyen bir deneyim kazandığınızı düşünelim; borsada alım – satım meydana getirmeye adım atmak için borsaya giriş yapmalısınız. Bunun için kendinize bir aracı müessese yada banka üzerinden yatırım hesabı açtırmalı ve hesabınıza para yatırmalsıcaklıknız. Hesabınızı açtırıp, paranız hesaba işlendikten sonra ilgili bankanın yada aracı kurumun internet sitesi üzerinden alım – satım işlemlerinizi oluşturmaya başlayabilirsiniz. Elbet hangi yatırım aracı ile işlem yapacağınızı, hangi fiyat aralığında bulunduğunu da bilmeniz gerekiyor.
Tüm bunları göz önünde bulundurarak bir portföy hazırladınız; şimdi yapmanız gereken ilgili yatırım araçları hakkında haberleri takip etmek ve fiyat grafiklerini okumaktır. Bu mevzular ise teknik ve temel analiz dediğimiz mevzuları içine almaktadır. Temel analizleri kullanarak ekonominin genel görünümü, yatırım aracının fiyatı hakkında malumat edinirsiniz. Teknik analizler yardımıyla de fiyat grafiklerini okuyabilir ve tutarların trendi kısaca düşecek mi, yükselecek mi, hangi noktadan alım – satım yapılmalı gibi sorularınıza karşılık sinyaller alırsınız. Tek başına ne temel analiz, ne de teknik analiz size doğru bilgiyi verecektir. Bu nedenle iki analizi de doğru bir şekilde uygulayıp, birlikte yorumlamanız gerekiyor.
Analizleriniz neticesinde avantajlı gördüğünüz noktadan ‘al’ emrini aracı kurumunuza ileterek alım işleminizi tamamlamış olmuş olursunuz. Belirli bir vade öngörerek bu vade sonucunda ‘tut’ yada ‘sat’ emri vererek işleminizi gerçekleştirirsiniz. Beklendiğiniz fiyata eriştiğinda ise satışı gerçekleştirip karınızı alabilirsiniz.
Borsada nelere dikkat etmeniz gerekiyor?
Borsada muamele yaparken dikkat etmeniz ihtiyaç duyulan bazı noktalar bulunmaktadır. Her işin bir inceliği olduğu şeklinde organik olarak borsada muamele yapmanın da inceliği vardır. Işte bu noktaları özetlemek gerekirse sizlerle paylaşmak gerekirse;
Borç, kredi şeklinde geri ödenmesi gereken parayla borsaya girmeyin. Borsaya yatırdığınız parayı unutun ve elde edeceğiniz gelire gore hareket etmeyin.
Size birisi “a hissesi kazanmıştırracak” diyorsa, o hisseden uzak durun.
Kendi yatırım stratejilerinizle işlemlerinizi yapın ve başkalarınızın kararlarınızı etkilemesine izin vermeyin.
Fiyat grafiklerinin tep ve dip noktalarından alım – satım yapmayın.
Beklediğiniz hedefe eriştiğinız vakit “birazcık daha beklesem daha fazla kazanırım, birazcık daha fikir alırım” demeyin.
Aceleci, sabırsız ve organize olamayan bir yatırımcı olmayın. Sabırlı olun, bir fırsatla karşılaştığınızı planladığınüz zaman çabuk etmeyin ve iyice araştırın.
çoğunluğun gittiği yoldan gitmeyin. Hepimiz satıyor veya alıyor diye sizde almayın, satmayın.
Devamlı araştırın, gözlemleyin, çözümleme edin ve okuyun!
Yorum Gönder